Norveç Uluslararası Kalkınma Bakanı Anne Beathe Tvinnereim, dünyanın önümüzdeki on yıl içinde plastik atık miktarıyla baş edemeyeceğini, bu nedenle ülkelerin plastik üretimini kısıtlaması gerektiğini vurguladı. Tvinnereim, bu hafta Güney Kore’nin Busan kentinde gerçekleşecek olan BM plastik kirliliğini azaltma müzakereleri öncesinde yaptığı açıklamada, plastik üreticisi ülkeler ve diğer ülkeler arasında ciddi bir görüş ayrılığı bulunduğuna dikkat çekti.
“Yüksek Hedefler Koalisyonu” olarak adlandırılan, Norveç ve Ruanda öncülüğündeki 60’tan fazla ülkeyi temsil eden Tvinnereim, plastik kirliliğiyle mücadelenin üretim aşamasından başlayarak plastik yaşam döngüsünün tamamını kapsaması gerektiğini savunuyor. Ancak petrol üreten ülkelerin güçlü muhalefeti nedeniyle “mükemmel bir anlaşmanın” şu aşamada mümkün olmayacağını ifade etti.
Sağlık ve çevre krizine dair yeni bulgular
Son araştırmalar, mikroplastiklerin insan plasentasında, atardamarlarında ve testislerinde bulunduğunu, bu durumun kalp krizi, felç ve diğer sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilebileceğini ortaya koydu. Bu durum, plastiklerin insan sağlığı, biyolojik çeşitlilik ve iklim üzerindeki tehditlerini bir kez daha gündeme taşıdı.
Tvinnereim, “Dünya, şu an liderliğe ve iyi haberlere hiç olmadığı kadar ihtiyaç duyuyor,” diyerek ülkeleri cesur adımlar atmaya çağırdı.
Üretim kesintisi konusunda anlaşmazlıklar
İki yıl önce 175 ülke, plastiklerin tüm yaşam döngüsünü ele alan yasal bir anlaşma için müzakereler başlatmayı kabul etti. Ancak plastik endüstrisinin 712 milyar dolarlık büyüklüğünün kesintiye uğraması gerektiği konusundaki fikir ayrılıkları nedeniyle süreçte ilerleme kaydedilemiyor.
“Üretimi azaltmadan başarı mümkün değil”
Tvinnereim, yalnızca geri dönüşüm ve atık yönetiminin artırılmasının yeterli olmadığını, plastik üretimi ve tüketimi azaltılmadığı takdirde on yıl içinde plastik hacmiyle başa çıkılamayacağını belirtti. Uzmanlar, plastik kullanımının 2060 yılına kadar üç katına çıkacağını, plastik atıkların ise yarısının depolama sahalarına gideceğini öngörüyor.
Tek kullanımlık plastikler ve zararlı kimyasallar hedefte
Küresel düzeyde bazı tek kullanımlık plastiklerin aşamalı olarak kaldırılması ve plastiklerdeki zararlı kimyasalların yasaklanması (özellikle gıda ambalajları ve çocuk oyuncaklarında) konusunda fikir birliği sağlanabileceği belirtiliyor. Ancak Suudi Arabistan, Rusya ve İran gibi fosil yakıt üreticisi ülkeler, üretim kesintilerini reddederek atık yönetimine odaklanılması gerektiğini savunuyor.
ABD ve Çin’in rolü belirleyici olabilir
ABD, plastik üretiminde dünya liderlerinden biri olarak, geçtiğimiz günlerde üretim kısıtlamalarını destekleyebileceğini belirtti. Ancak Donald Trump’ın 2025 başında yeniden başkanlık koltuğuna oturma ihtimali, bu politikaların uygulanabilirliği konusunda soru işaretleri doğuruyor.
Çin’in liderlik göstermesinin müzakerelerde kritik bir rol oynayabileceğini belirten uzmanlar, “Eğer Çin harekete geçerse etkili bir anlaşma sağlama şansımız artar. Ancak aksi takdirde bu süreç oldukça zor olacak,” ifadelerini kullandı.
Plastik kirliliğiyle mücadelede kritik önem taşıyan BM görüşmeleri, 1 Aralık’ta sona erecek. Ülkeler arasındaki bölünmüşlüğe rağmen Tvinnereim, “Umutluyum ve ilerleme kaydedeceğimize inanıyorum,” diyerek sürecin başarıyla sonuçlanabileceğine dair iyimser bir tutum sergiledi.