Ege Denizi’nde yaşanan depremler ve Santorini Adası yakınlarında artan sismik hareketlilik, bölgedeki volkanik faaliyetlerin yeniden gündemde.
AFAD’ın verilerine göre, 28 Ocak’tan bu yana Ege Denizi’nde 570’den fazla deprem kaydedildi. Uzmanlar, bu durumu bir “deprem fırtınası” olarak tanımlarken, sarsıntıların merkez üssünün Türkiye kıyılarına 140 kilometre uzaklıkta olduğu belirtildi. Bu gelişmeler, Santorini Yanardağı’nın yeniden aktif hale gelip gelmeyeceği ve olası bir patlamanın Türkiye’yi nasıl etkileyebileceği sorularını akıllara getirdi.
Santorini, milattan önce 1600 yılında tarihin en büyük volkanik patlamalarından biriyle şekillendi. O zamandan beri aktif bir volkanik alan olarak varlığını sürdüren ada, son 600 yılda yaklaşık 9 ila 10 kez aktif hale geldi. Bu hareketlilik büyük ölçekli patlamalar yerine lav akıntılarıyla gerçekleşse de volkanın tamamen sönmemiş olduğu ve halen tehdit oluşturabileceği bilim insanları tarafından vurgulanıyor. Volkanın son ciddi aktivitesi ise 1956’da ciddi bir depreme ve büyük dalgaların oluşmasına neden olmuştu.
Ankara Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Bülent Kaypak ile Santorini’nin volkanik hareketliliğine dair konuştuk.
“Yanaradağın patlama ihtimali göz ardı edilmemeli”
Prof. Dr. Bülent Kaypak’a göre, bölgedeki depremler ve volkanizmanın birbiriyle bağlantılı olması mümkün. “Bir depremle başlayan volkanik aktivite meydana gelebilir ya da volkanizmanın neden olduğu bir deprem aktivitesi oluşabilir” diyen Kaypak, yanardağın patlama ihtimalini göz ardı etmemek gerektiğini belirtiyor.
Peki, Santorini’de büyük bir patlama meydana gelirse Türkiye nasıl etkilenir?
Öncelikle, büyük ölçekli bir patlama, bölgedeki sismik hareketliliği artırabilir ve Türkiye kıyılarında hissedilecek depremlere yol açabilir.
“Ege kıyılarında tsunami tehlikesi de var”
Santorini’deki en büyük depremlerden biri 1956 yılında 7.6 büyüklüğünde meydana geldi ve sadece 13 dakika içinde ikinci bir büyük sarsıntı yaşandı. “Bu tür büyük depremler tsunami tehlikesini de beraberinde getirir” diyen Prof. Dr. Kaypak, 1956’daki depremin ardından 20 metreye varan tsunami dalgalarının oluştuğunu hatırlatıyor. Eğer benzer bir senaryo gerçekleşirse, Ege kıyılarında tsunami dalgalarının görülmesi olası. Ancak bu dalgaların ne kadar güçlü olacağı ve kıyılarımıza nasıl ulaşacağı volkanik patlamanın şiddetine bağlı.
[Santorini Adası’nı her yıl milyonlarca turist ziyaret ediyor. Fotoğraf: AA]
“Kül bulutları Türkiye’ye doğru gelir”
Büyük bir volkanik patlamanın yaratacağı bir diğer etki ise kül bulutları. Volkanik küller, patlamanın gücüne ve rüzgarın yönüne bağlı olarak Türkiye’nin batı bölgelerine kadar ulaşabilir. “Dünyanın dönüş yönünü dikkate aldığımızda, küllerin Yunanistan’a değil, Türkiye’ye doğru hareket etme olasılığı daha yüksek” diyen Kaypak, İzlanda’daki yanardağ patlamasının hava ulaşımını nasıl felç ettiğini hatırlatarak, Santorini’deki benzer bir patlamanın da hava trafiğinde ciddi aksamalar yaratabileceğini ifade ediyor.
Santorini ve Türkiye arasında 170 km var
Öte yandan, Santorini’nin süper yanardağ kategorisinde olmadığını ancak Volkanik Patlama Endeksi’ne göre 7 seviyesine kadar çıkabilecek bir patlama potansiyeline sahip olduğunu belirtmek gerekiyor. Bu da geniş çapta etkiler yaratabilecek bir patlama anlamına geliyor. Santorini’nin Türkiye’nin kırılarına uzaklığı sadece 170 kilometre olduğu için, büyük bir patlama anında başta Ege Bölgesi olmak üzere geniş bir coğrafyanın etkilenmesi muhtemel.
[Deprem uyarısının ardından Yunan adası Santorini’den vatandaşlar tahliye edildi. Fotoğraf: AA]
Yunanistan yetkilileri ise şimdilik volkanik bir hareketlilik olmadığını vurguluyor. Yunanistan İklim Krizi ve Sivil Koruma Bakanı Vassilis Kikilias, son günlerde Santorini ve Amorgos yakınlarında meydana gelen 570’den fazla depremin su altı fay hareketlerinden kaynaklandığını ve volkanik faaliyetlerle doğrudan bağlantılı olmadığını belirtti. Ancak bilim insanları, uzun vadede bölgedeki hareketliliğin devam etmesi halinde, Santorini Yanardağı’nın yeniden uyanabileceğini göz ardı etmiyor.
Özetle, Santorini Yanardağı’nın patlama ihtimali düşük olsa da bu senaryo gerçekleşirse Türkiye kıyılarında deprem, tsunami ve kül bulutları gibi etkiler hissedilebilir. Uzmanlar, bölgedeki sismik ve volkanik faaliyetlerin dikkatle izlenmesi gerektiğini vurguluyor.