Kuzey Afrika ülkesi Libya, Muammer Kaddafi’nin onlarca yıl süren iktidarının devrilmesinin ardından girdiği siyasi ve askeri istikrarsızlık sarmalından çıkmaya çalışıyor. Ancak, atılan her adımda ülke yeni bir krizin eşiğinde buluyor kendisini.
Şimdi gelin hem Libya’da son günlerde yaşanan gelişmelere yakından bakalım…
Libya uzun bir süredir istikrarsızlığın pençesinde boğuşuyor. Hem BM hem de uluslararası aktörler ülkenin çıkış yolu bulabilmesi için çaba gösteriyor. Ancak bulunan her yol, istikrarsızlığa atılan bir düğüme dönüşüyor.
Uluslararası toplum tarafından tanınan ve yerel aktörler tarafından destekleneceği vaadiyle seçilen geçici hükümetler, sorunların çözümü olarak gösterilen seçimleri gerçekleştiremiyor. Zira, yerel aktörler kendilerinin desteklediği adayla seçilmez ise, ortaya çıkan hükümetleri tanımıyor.
Dolayısıyla gelen hükümetler ancak ülkenin bir kısmında hakimiyet sağlayabiliyor.
Öyle ki, Başbakan dahi bir şehirden diğerine gidemiyor. Bu durum, seçimlerin gerçekleştirilememesine ve ülkenin istikrarsızlığın pençesinde boğulmasına yol açan bir kısır döngü şeklinde devam ediyor.
Afrika’nın zengin petrol ve doğalgaz zengini ülkesi Libya, halihazırda iki başlı bir yönetime sahip. Ülkenin batısında, başkent Trablus’ta Abdülhamit Dıbeybe başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti yer alırken, ülkenin ikinci en büyük kenti Bingazi’de ise Halife Hafter ve Temsilciler Meclisi destekli Usame Hamad hükümeti bulunuyor. Ülkede yıllardır devam eden bölünmüşlük, bütün ulusal ve uluslararası çabalara rağmen sonlandırılabilmiş değil.
BM: Yeni girişim
Uzun bir süredir olduğu gibi Libya’daki yeni gelişmelerin ana odağında Birleşmiş Milletler (BM) Libya Misyonu yer alıyor. Birleşmiş Milletler Libya Misyonu, ülkenin yıllardır yaşadığı siyasi krizi sona erdirmeyi amaçlayan bir mutabakat hükümeti kurulması için yeni bir girişimde bulundu. Öncelikleri ve ana kilometre taşlarını belirlemek üzere de Libyalı uzmanlardan oluşan bir teknik komitenin kurulduğunu açıkladı.
BM Misyonu Geçici Başkanı Stephanie Khoury’a göre yeni girişim, istikrarın sağlanması ve çatışmaların önlenmesi, kurumların birleştirilmesi, seçimlerin yolunun açılması ve yıllardır devam eden anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması gibi amaçları ön plana çıkarıyor.
Teknik Komite, ilk aşamada seçim yasalarıyla ilgili sorunlara zaman ve usul güvencelerini de içeren önerilerle en kısa sürede çözüm üretmek için çalışacak.
Bu komite aynı zamanda oluşacak mutabakat hükümetinin üzerinde çalışması gereken kamu yönetim çerçevesi ve öncelikler için net bir vizyon da geliştirecek.
Akila Salih’in yeni adımı
Bu sürecin yanında Akila Salih’in başında yer aldığı Temsilciler Meclisi ile bazı Devlet Yüksek Konseyi üyelerinin yer aldığı bir başka girişim de yeni bir hükümet için çalışma yürütüyor.
Yakın zamanda yeni hükümet konulu toplantıların devam edeceği belirtiliyor. Ancak hem BM hem de TM üzerinden yürütülen girişimler, birbirlerine rakip mi olacak, yoksa birleşecek mi?
Bu sorunun cevabını henüz kimse bilmiyor.
Akila Salih, TM ve Devlet Yüksek Konseyi’nin açık bir oturumda yeni bir hükümeti göreve getirmeyi başaracağını söylüyor ve ekliyor; Libya krizinin çözümü seçimler.
Diğer taraftan BM misyonun kendi planları konusunda daha ileri adımlar atmak için Akila Salih’in girişimlerinin sonuçlarını bekleyebileceği düşünülüyor. Ancak misyon, müzakere yollarında bir engel veya uzama ile karşılaşırsa kendi vizyonunu sunmak zorunda kalabilir.
Ancak yine de her iki girişimin de ülkeye istikrar getirmesine kesin gözüyle bakılmıyor. Zira Libya bu konuda çokça örneğe ve tecrübeye sahip. Örneğin eski İçişleri Bakanı Fethi Başağa’yı Temsilciler Meclisi’nde Başbakan olarak seçen Akila Salih, Trablus’ta sonuç alamamıştı.
Öte yandan halihazırdaki Başbakan Dıbeybe, yine BM’nin başlattığı bir girişim neticesinde koltuğa oturmuştu.